UMVA!

De 112-jarige Kanyoni Ladislas, grootvader van seizoenscomponist Aurélie Nyirabikali Lierman, is een legende. Tijdens zijn lange leven als traditionele dokter en jager zag hij Rwanda transformeren doorheen kolonisatie, onafhankelijkheidsstrijd, genocides en naoorlogse bloedbaden tot het fragiele land dat het vandaag is. Zo inspireerde hij Lierman tot UMVA!

Hierin breekt Lierman de grenzen tussen radiokunst en storytelling verder open. Via een koptelefoon dompelt ze je onder in een hybride geluidswereld met instrumentale en vocale muziek, bruitage, Afrique concrète en abstracte elektronica.

Umva! is een nieuwe performatieve installatie, en fase drie van Aurélie Nyirabikali Liermans lopende onderzoek naar (moderne) vormen van animisme en hoe animistische wereldbeelden hebben weten te overleven ondanks hevige onderdrukking door zware kolonisatie.

Lierman, zelf geboren in Rwanda maar opgegroeid in België, haalt directe inspiratie uit een reeks levensveranderende ontmoetingen met Kanyoni Ladislas, haar bijna 112-jarige Rwandese grootvader. Lierman beschouwt hem als een mirakel van onze huidige tijd, aangezien hij, voor zover ze weet, de enige persoon is die alle grote (vaak gruwelijke) gebeurtenissen en transformaties heeft meegemaakt die een Rwandees mogelijk zou kunnen ervaren in de 20e en vroege 21e eeuw.

Hij heeft het prekoloniale land van zijn jeugd door veel zien gaan: twee kolonisaties (Duits en Belgisch), de onafhankelijkheidsstrijd van de jaren vijftig, de genocide en naoorlogse slachtingen van de jaren negentig, en de huidige broze stabiliteit van het land.

Behalve dat hij een van de oudste mensen is die ooit op deze planeet heeft geleefd, is hij ook een van de laatst levende traditionele jagers en dokters in Rwanda. Mensen reizen soms wel 100 km, vaak op blote voeten, om genezen te worden door Kanyoni Ladislas. In zijn jonge jaren maakte hij epische wandelingen in de dichtbeboste subalpiene hellingen van de Virunga-bergen: om kruiden en mineralen te verzamelen voor zijn medische praktijk, om op allerlei soorten wild te jagen en ook voor de bijenteelt en het verzamelen van honing.

Kanyoni Ladislas heeft zijn hele leven gewoond aan de voet van de vulkaan Karisimbi, Liermans eigen geboorteplaats, net aan de grens met de Democratische Republiek Congo. In de gedachten van Kanyoni Ladislas bestond die grens niet echt. Hij zwierf altijd vrij rond waar de reis heen leidde.

Een Afrikaans spreekwoord zegt: “Als een Afrikaanse man sterft, brandt een bibliotheek tot de grond toe af”. De gesprekken tussen grootvader en kleindochter zijn ook een uitdaging om heen en weer te gaan tussen ruimtelijke, temporele, culturele en taalkundige grenzen. Maar vooral een blijvende uitnodiging tot daadwerkelijk luisteren: zowel actief als passief, met het oor en op andere manieren.